Mehmet Rauf'un "Eylül" adlı romanı, 1901 yılında yayımlanmış ve Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı olarak kabul edilmiştir. Roman, II. Abdülhamid dönemi İstanbul'unda geçer ve yasak bir aşkın trajik hikayesini anlatır. Eserde, bireylerin iç dünyalarındaki duygusal çatışmalar, aşk, ihanet ve toplumsal normlar arasındaki gerilimler derinlemesine işlenir. Romanın ana karakterleri olan Süreyya, Suat ve Necip arasındaki ilişkiler, eserin ana eksenini oluşturur.

Özeti:

Roman, Süreyya Bey ve eşi Suat Hanım'ın mutlu ve huzurlu görünen evlilikleri ile başlar. Süreyya, idealist ve naif bir adamdır. Suat ise güzelliği ve zarafetiyle dikkat çeken, duygusal ve hassas bir kadındır. Çift, İstanbul'da sakin ve mutlu bir yaşam sürmektedir. Ancak, bu huzur dolu hayat, Süreyya'nın yakın arkadaşı Necip'in evlerine sık sık gelmeye başlamasıyla sarsılır.

Necip, Suat'a karşı derin ve yoğun bir aşk beslemektedir. Başlangıçta bu duygularını bastırmaya çalışan Necip, zamanla Suat'a olan aşkını daha fazla saklayamaz hale gelir. Suat ise Necip'in hislerine kayıtsız değildir ve ona karşı benzer duygular beslemeye başlar. İki karakter arasındaki bu yasak aşk, romanın ana gerilim noktasını oluşturur.

Suat ve Necip, ahlaki değerler ve toplumsal normlar arasında sıkışıp kalırlar. Birbirlerine duydukları derin aşkı itiraf etmekte zorlanırlar ve içsel çatışmalarla boğuşurlar. Necip, Suat'a olan aşkını itiraf ederken, Suat da Necip'e karşı hislerini kabul eder. Ancak, bu itiraflar onların hayatlarını daha da karmaşık hale getirir.

Roman boyunca, Suat ve Necip'in içsel dünyalarındaki duygusal çatışmalar ve aşkın getirdiği acılar derinlemesine işlenir. Süreyya, karısı Suat'ın ve arkadaşı Necip'in arasındaki duygusal bağı fark etmeye başlar, ancak bu gerçeği kabul etmekte zorlanır. Süreyya'nın bu durumu fark etmesi, ilişkilerdeki gerilimi daha da artırır.

Romanın sonunda, Suat ve Necip'in yasak aşkı trajik bir şekilde sona erer. Suat, aşkının ve vicdan azabının getirdiği derin acıya daha fazla dayanamaz ve intihar eder. Necip ise Suat'ın ölümünden sonra büyük bir yıkım yaşar ve bu trajik olayın etkisinden kurtulamaz.

"Eylül," bireylerin iç dünyalarındaki duygusal çatışmaları, yasak aşkın trajedisini ve toplumsal normların baskısını etkileyici bir şekilde anlatır. Mehmet Rauf, eserdeki psikolojik derinlik ve karakter analizleriyle, okuyuculara unutulmaz bir hikaye sunar.