Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), kişisel verilerin işlenmesi ve korunmasına ilişkin önemli düzenlemeler getirirken, bu süreçlerin doğru ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla aydınlatma ve açık rıza gibi iki kritik ilkeyi öngörmektedir. Bu ilkelere uyum, veri sahiplerinin haklarını güvence altına alırken, veri sorumlularının da hukuki yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlar. Aydınlatma ve açık rıza, veri toplama süreçlerinin en başından itibaren doğru bir şekilde yapılması gereken, temel veri koruma unsurlarıdır.

Aydınlatma yükümlülüğü, veri sorumlusunun, kişisel verilerin toplandığı andan itibaren veri sahiplerine bu verilerin hangi amaçla işleneceğini, kimlerle paylaşılacağını, hangi süreyle saklanacağını ve verilerin işlenmesi sürecinde veri sahibinin sahip olduğu hakları açık bir şekilde bildirme zorunluluğudur. KVKK, veri toplama esnasında bireyleri bu konuda tam olarak bilgilendirmenin gerekliliğini vurgular. Veri sahiplerine sunulacak bu bilgilendirme, genellikle bir aydınlatma metni şeklinde yapılır ve metinde, veri toplama amacının yanı sıra, kişisel verilerin nasıl işleneceği, kimlere iletileceği ve ne kadar süreyle saklanacağı gibi kritik bilgiler yer almalıdır.

Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi, veri sahibinin, verilerinin nasıl kullanıldığı konusunda bilinçli olmasını sağlar ve kişisel verilerin işlenmesi sürecinde şeffaflık ilkesi sağlanmış olur. Açık rıza ise, veri sahibinin kişisel verilerinin işlenmesine gönüllü olarak, özgür iradesiyle verdiği onaydır. KVKK, kişisel verilerin işlenmesinin açık rıza ile yapılmasını zorunlu kılar. Bu onayın, serbest irade ile verilmesi gerektiği, herhangi bir zorlama ya da baskı olmadan yapılması gerektiği belirtilir. Ayrıca, açık rızanın her zaman geri alınabilir olacağı, yani veri sahibinin rızasını istediği zaman geri çekebileceği unutmamalıdır.

Açık rıza, belirli bir amaç için geçerli olmalı ve veri sahibine rızasını iptal etme hakkı tanımalıdır. Örneğin, bir kişi, sadece belirli bir hizmet için veri paylaşmaya izin verebilir, ancak başka bir amaçla verilerin kullanılmasına rıza göstermeyebilir. Bu sebeple, veri toplama sırasında açık rıza metni, spesifik ve anlaşılır olmalı, kullanıcıların neye onay verdiklerini tam olarak anlamalarına imkan tanıyacak şekilde düzenlenmelidir.

Veri toplama sürecinde, doğru yöntemlerin kullanılması, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda işletmelerin güvenilirliklerini ve müşteri güvenini kazanmaları açısından da büyük önem taşır. Şirketler, veri toplama işlemleri sırasında aydınlatma ve açık rıza yükümlülüklerine uygun hareket ederek, hem yasal risklerini minimize eder hem de veri güvenliğini sağlama noktasında ciddi bir adım atmış olurlar.

Ayrıca, veri sahiplerinin haklarına saygı göstermek, şirketlerin itibarını artırırken, daha güvenli bir veri işlem süreci sunar. Sonuç olarak, KVKK çerçevesinde veri toplama süreçlerinde aydınlatma ve açık rıza yükümlülüklerine uyulması, kişisel verilerin korunması açısından çok önemlidir. Veri sorumluları, bu yükümlülükleri yerine getirerek yalnızca hukuki sorumluluklarını yerine getirmiş olmakla kalmaz, aynı zamanda müşteri güvenini sağlayarak daha şeffaf ve güvenli bir çalışma ortamı oluştururlar. Hem veri sahiplerinin hem de veri sorumlularının haklarını koruyan bu düzenlemelere uygun hareket etmek, dijitalleşen dünyada veri güvenliği ve gizliliğini sağlamada temel bir adımdır.