Cips Yediğimizde Neden Duramıyoruz? Bilimin Cevabı
Cips yemeye başladığınızda duramıyorsunuz, değil mi? O paketi bitirmeden elinizin gitmesini engelleyemiyorsunuz. Peki, bu aslında sadece bir alışkanlık mı, yoksa içinde bir bağımlılık yapıcı madde mi var? Bilim, bu durumu çok daha farklı bir şekilde açıklıyor. Cipsin bu kadar cezbedici olmasının arkasında, aslında her öğünümüzde karşılaştığımız bir şey yatıyor: Tuz ve yağ kombinasyonu.

Yağlı yiyecekler, tatlılar ve fast-food yemekleri genellikle oldukça lezzetli gelir. Ancak, bu yiyeceklerin lezzeti sadece yağdan kaynaklanmaz. Asıl suçlu, yiyeceklerdeki aşırı tuz miktarıdır. Yapılan araştırmalar, tuzlu ve yağlı yiyeceklerin, tatlı ve yağlı yiyeceklerden bile daha fazla yeme isteğine sebep olduğunu gösteriyor. Üstelik aşırı tuz tüketiminin, kalori miktarından bağımsız olarak obeziteye yol açabileceğini ortaya koyan bazı çalışmalar da mevcut.

Tuzun bağımlılık yapıcı etkisi, yapılan bir araştırma ile daha net bir şekilde anlaşılabiliyor. Time Dergisi’nin aktardığına göre, bir grup katılımcıya, 4 hafta boyunca farklı tuz ve yağ miktarlarında öğle yemekleri sunulmuş. Her öğle yemeği neredeyse aynıydı; domates soslu makarna, ancak her yemeğin içindeki tuz ve yağ miktarı farklıydı. Yiyeceklerin tuz oranı arttıkça, katılımcıların o yemeği beğenme seviyesi de artmış. Ancak bu etki, yağlı yiyeceklerde çok daha belirgin olmuş. Katılımcılar, yemeklerdeki tuz oranı arttıkça, %11 oranında daha fazla yemiş ve daha fazla kalori almışlar.

Başka bir araştırma da bu durumu farklı bir açıdan ele alıyor. Yale Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmada, katılımcılara yağlı, şekerli ve her ikisinin birleşimi olan yiyeceklerin görselleri gösterilmiş. Katılımcılar, özellikle yağ ve karbonhidrat kombinasyonuna karşı çok güçlü bir tepki vermişler. Hatta, bu yiyecekler için daha fazla para ödeyebileceklerini belirtmişler. Beynimiz, yağ ve karbonhidratları ayrı ayrı değerlendirebiliyor; ancak bu ikisi bir araya geldiğinde beynimiz, yiyeceklerin enerji değerini olduğundan fazla hesaplıyor ve bu durum aşırı yeme isteğine yol açıyor.

Özetle, cips ve benzeri yiyecekler, beynimizdeki ödül merkezlerini aşırı uyarıyor. Yağ ve karbonhidrat açısından zengin gıdalar, yalnızca yağlı ya da karbonhidratlı yiyeceklerden çok daha fazla tatmin edici ve cazip hale geliyor. Bu kombinasyon, beynimizin evrimsel olarak alışık olmadığı bir durum yaratıyor. Bu yüzden, cips, çikolata, donut gibi işlenmiş gıdalara karşı koymak oldukça zorlaşıyor.