Dış kuvvetler, yerkabuğunda şekil değişikliklerine neden olan ve genellikle atmosferik, hidrosferik ve biyosferik etmenlerden kaynaklanan süreçlerdir. Bu kuvvetler, yeryüzü şekillerini aşındırarak, taşıyarak ve biriktirerek yeryüzünün sürekli olarak değişmesine neden olur. Dış kuvvetler dört ana kategoride incelenir: akarsu, rüzgar, buzullar ve dalga/deniz etkileri.

1. Akarsular
Akarsular yeryüzünü aşındıran, taşıyan ve biriktiren en etkili dış kuvvetlerden biridir. Akarsuların oluşturduğu şekiller:

Vadi: Akarsuların aşındırmasıyla oluşan uzun ve dar çukurlardır. Vadi şekilleri akarsuyun akış hızına, taşıdığı sedimentlere ve yatağının eğimine bağlı olarak değişir.
Menderes: Akarsuyun yatak eğiminin azaldığı bölgelerde akış hızının düşmesi sonucu kıvrımlar yaparak akmasıyla oluşan eğri büğrü akarsu yollarıdır.
Delta: Akarsuların denize veya göle döküldüğü yerlerde taşıdığı alüvyonları biriktirmesiyle oluşan geniş ve düz alanlardır. Örneğin, Nil Deltası ve Ganj Deltası.
Ova: Akarsuların taşıdığı alüvyonları geniş alanlarda biriktirmesiyle oluşan düz ve geniş alanlardır. Tarım açısından verimli topraklara sahiptir.

2. Rüzgar
Rüzgar aşındırma, taşıma ve biriktirme süreçleriyle özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde önemli yer şekilleri oluşturur.

Kumul: Rüzgarın taşıdığı kumların birikmesiyle oluşan tepeciklerdir. Kumulun şekli ve boyutu rüzgarın hızına ve yönüne bağlı olarak değişir.
Barkan: Yarımay şeklinde olan ve rüzgarın kumları biriktirmesiyle oluşan kumullardır.
Yardang: Rüzgarın kayaları aşındırarak oluşturduğu uzun, ince ve dikey kayalıklardır.
Lös: Rüzgarın taşıdığı ince toprak ve kil partiküllerinin birikmesiyle oluşan verimli topraklardır.

3. Buzullar
Buzullar, özellikle yüksek dağlık bölgelerde ve kutup bölgelerinde yeryüzünü şekillendiren önemli dış kuvvetlerdir.

Buzul Vadisi (U Vadisi): Buzulların hareket ederken yeryüzünü aşındırmasıyla oluşan geniş ve U şeklindeki vadilerdir.
Morena: Buzulların erimesiyle birlikte taşıdığı kaya ve toprakları biriktirmesiyle oluşan yığınlardır.
Sirk (Buzul Çukuru): Buzulun eridiği yerlerde oluşan çanak şeklindeki çukurlardır.
Drumlin: Buzul hareketleri sırasında birikmiş malzemelerin oluşturduğu yumru şeklindeki tepeciklerdir.

4. Dalga ve Deniz Etkileri
Dalga ve deniz etkileri, kıyı bölgelerinde yeryüzünü şekillendiren önemli dış kuvvetlerdir.

Falez (Yalıyar): Dalga aşındırması sonucu dik kıyılar boyunca oluşan sarp yamaçlardır.
Kumsal: Dalga ve akıntıların taşıdığı kumların kıyıda birikmesiyle oluşan düz ve geniş alanlardır.
Lagün: Kıyıya paralel olarak uzanan kum setlerinin arkasında kalan su kütleleridir. Lagünler, denizle bağlantılı olup genellikle sığ su kütleleridir.
Kıyı Seti (Tombolo): Dalga ve akıntıların taşıdığı malzemelerin birikmesiyle oluşan dar ve uzun kara parçalarıdır. Bu setler, adaları ana karaya bağlayabilir.

Dış kuvvetler, yeryüzünü sürekli olarak şekillendiren ve değiştiren önemli etmenlerdir. Akarsular, rüzgar, buzullar ve dalgalar, aşındırma, taşıma ve biriktirme süreçleri aracılığıyla farklı yer şekilleri oluşturur. Bu süreçler, doğal çevrenin dinamik yapısını ve sürekli değişimini yansıtır. Dış kuvvetlerin etkileri, bölgesel iklim, coğrafi özellikler ve zamanın uzunluğu gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Bu kuvvetler, yer şekillerinin oluşumunda ve ekosistemlerin gelişiminde kritik bir rol oynar.