Psoriasis, cilt hücrelerinin normalden daha hızlı büyümesine ve cilt yüzeyinde birikmesine neden olan kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu birikim, ciltte kalın, kırmızı, pullu plaklar oluşturur. Psoriasis, genellikle dirsekler, dizler, saçlı deri ve sırtta görülür, ancak vücudun herhangi bir yerinde de ortaya çıkabilir. Bu yazıda, psoriasis hakkında genel bilgi, belirtileri, nedenleri, risk faktörleri ve tedavi yöntemlerini ele alacağız.

Psoriasis Nedir?
Psoriasis, bağışıklık sisteminin cilt hücrelerine saldırması ve cilt hücrelerinin hızlı bir şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkar. Normalde cilt hücreleri yaklaşık 30 günde bir yenilenirken, psoriasisli kişilerde bu süreç 3-4 güne kadar düşer. Bu durum, cilt yüzeyinde ölü cilt hücrelerinin birikmesine ve kalın, pullu plakların oluşmasına neden olur.

Belirtileri Nelerdir?
Psoriasis belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve hastalığın türüne bağlı olarak değişebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Kırmızı, Kabuklu Plaklar: Gümüş renkli pullarla kaplı kırmızı lekeler. En yaygın belirti budur.
• Kuru ve Çatlamış Cilt: Kanayabilen kuru cilt.
• Kaşıntı ve Yanma: Plakların olduğu bölgelerde kaşıntı ve yanma hissi.
• Kalınlaşmış Tırnaklar: Renk değişikliği, çukurlaşma ve ayrılma.
• Eklemlerde Ağrı ve Şişlik: Psoriatik artrit gelişimi ile eklemlerde ağrı ve şişlik.

Nedenleri Nelerdir?
Psoriasis kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı cilt hücrelerine saldırması ve bu hücrelerin hızlı bir şekilde çoğalmasına neden olması başlıca mekanizmadır.

Risk Faktörleri
Psoriasis riskini artıran çeşitli faktörler bulunmaktadır:

• Aile Öyküsü: Ailede psoriasis öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Enfeksiyonlar: Streptokok boğaz enfeksiyonu gibi bazı enfeksiyonlar psoriasisi tetikleyebilir.
• Stres: Yüksek düzeyde stres bağışıklık sistemini etkileyerek psoriasisi tetikleyebilir.
• Cilt Yaralanmaları: Kesikler, çizikler, böcek ısırıkları veya ciddi güneş yanığı gibi cilt yaralanmaları.
• Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi psoriasisi kötüleştirebilir.
• Bazı İlaçlar: Beta blokerler, lityum ve antimalaryal ilaçlar gibi bazı ilaçlar psoriasisi tetikleyebilir.

Tedavi Yöntemleri
Psoriasis tedavisi, hastalığın şiddetine, yaygınlığına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:

Topikal Tedaviler:

• Kortikosteroid Kremler: Enflamasyonu ve kaşıntıyı azaltır.
• D Vitamini Analogları: Cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatır (örneğin, kalcipotriol).
• Topikal Retinoidler: Hücre dönüşümünü normalleştirir (örneğin, tazaroten).
• Kömür Katranı ve Antralin: Hücre büyümesini yavaşlatır ve pullanmayı azaltır.
• Nemlendiriciler: Cildi nemlendirir ve kuruluğu azaltır.

Işık Tedavisi (Fototerapi):

• UVB Fototerapi: Kontrollü UVB ışınları cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatır.
• PUVA Tedavisi: Psoralen adı verilen bir ilaç ile birlikte UVA ışınları kullanılır.
• Lazer Tedavisi: Belirli bölgelerdeki plakların tedavisi için yoğun ışık kullanılır.

Sistemik Tedaviler:

• Oral veya Enjeksiyon İlaçlar: Şiddetli psoriasis için kullanılır. Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (örneğin, metotreksat, siklosporin) veya biyolojik ajanlar (örneğin, adalimumab, etanercept).

Psoriasis, cilt hücrelerinin anormal hızlı büyümesi ve birikmesi sonucu oluşan kronik bir otoimmün hastalıktır. Doğru tanı ve tedavi ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir. Eğer siz veya tanıdığınız biri psoriasis belirtileri yaşıyorsa, profesyonel yardım almak ve uygun tedavi planını takip etmek önemlidir. Psoriasis yönetiminde erken teşhis, düzenli tedavi ve sağlıklı yaşam tarzı önemli rol oynar.