Tarihte Bugün: 22 Eylül'de ne oldu?

Önemli Olaylar, Günler, Doğumlar ve Ölümler

Özel ve Önemli Günler

22 Eylül'ün tarihi toplumlar ve kültürler için farklı anlamlar taşır. 22 Eylül'de kutlanan özel ve önemli günler hakkında bilgi almak için yazımızı inceleyebilirsiniz.

1. Dünya Otomobilsiz yaşam günü
2. Endüstri Mühendisleri günü
   

Önemli Olaylar

22 Eylül tarihi, tarih boyunca birçok olaya tanıklık etmiştir. Bu yazımızda 22 Eylül'de Dünya tarihinde yaşanmış önemli olayları inceleyebilirsiniz.

1. 1792 - Fransa'da Cumhuriyet ilan edildi.
2. 1864 - Rus birlikleri Çernyayev komutasında Çimkent'i ele geçirdi^[1]
3. 1903 - Italo Marchioni, dondurma külahının (kornet) patentini aldı.
4. 1919 - Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu.
5. 1939 - Dikili ve çevresinde deprem: 100'den fazla kişi öldü. Dikili ve Karaburun tamamen yıkıldı.
6. 1940 - Bakanlar Kurulu, İstanbul'da çıkan Le Journal d'Orient gazetesini yedi gün süreyle kapattı. Gazetenin resmi dış politikaya aykırı yayın yaptığı ileri sürüldü.
7. 1950 - Yeni Baştan gazetesinin kurucusu ve yazarı Aziz Nesin hakkında gıyabi tutuklama kararı verildi. Nesin, "Sosyal düzeni yıkmaya yönelik yayın" yapmakla suçlanıyor.
8. 1958 - CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, "Demokrasiye paydos demeye Demokrat Parti Genel Başkanı'nın gücü yetmeyecektir" dedi.
9. 1964 - Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, "Yassıada Yargılamaları" hükümlüleri; Refik Koraltan, Rüştü Erdelhun, Selim Yatağan ve Nedim Ökmen'i hastalık nedeniyle affetti.
10. 1980 - İran-Irak Savaşı başladı.
11. 1984 - Gökova Körfezi'nde termik santral kurulmasına karşı çıkan köy kadınları eylem yaptılar.
12. 1986 - 12 Eylül darbesi sonrası Alparslan Türkeş, ilk kez Milliyetçi Çalışma Partisi'nin (MÇP) İstanbul mitinginde konuştu.
13. 1993 - New York Metropolitan Müzesi, "Karun Hazinesi"ni Türkiye'ye geri göndermeye karar verdi.
14. 2000 - Bakanlar Kurulu, Kopenhag Kriterleri ile paralel olan İnsan Hakları Raporunu kabul etti.
15. 2002 - Almanya'da Şansölye Gerhard Schröder'in liderliğindeki Sosyal Demokratlar, genel seçimlerden birinci parti olarak çıktı.
16. 2002 - İsrail birliklerinin, militanları yakalama gerekçesiyle Gazze'de düzenlediği operasyon sırasında çıkan çatışmada 9 Filistinli öldü.
17. 2018 - İran'nın Ahvaz şehrinde bir askeri geçit törenine silahlı saldırı gerçekleşti. Saldırıda 25 kişi öldü, 70 kişi yaralandı.

Doğumlar

Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte milyarca insan gözlerini Dünya'ya açtı. Bu yazımızda 22 Eylül tarihinde hafızalarda yer edinmiş isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 1211 - İbn-i Hallikân, On üçüncü yüzyılda yaşamış olan tarihçi, fakih ve şair (ö. 1282)
2. 1515 - Clevesli Anne, VIII. Henry'nin dördüncü karısı (ö. 1557)
3. 1552 - IV. Vasili, Rus Çarı (ö. 1612)
4. 1593 - Matthäus Merian, İsviçreli yayıncı (ö. 1650)
5. 1606 - Li Zicheng, Çin'in kısa süreli Shun Hanedanı'nın kurucusu ve tek imparatoru (ö. 1645)
6. 1715 - Jean-Étienne Guettard, Fransız doğa bilimci, botanikçi ve mineralog (ö. 1786)
7. 1741 - Peter Simon Pallas, Prusyalı zoolog ve botanikçi (ö. 1811)
8. 1750 - Christian Konrad Sprengel, Alman doğa bilimci, teolog ve öğretmen (ö. 1816)
9. 1759 - William Playfair, İskoç mühendis ve siyasi ekonomist (ö. 1823)
10. 1791 - Michael Faraday, İngiliz fizikçi (ö. 1867)
11. 1863 - Ferenc Herczeg, Macar oyun yazarı (ö. 1954)
12. 1875 - Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, Litvan ressam, besteci ve yazar (ö. 1911)
13. 1878 - Şigeru Yoşida, Japon siyaset adamı (ö. 1967)
14. 1885 - Paul Muni, Amerikalı aktör ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 1967)
15. 1901 - Charles Brenton Huggins, Amerikalı hekim, fizyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1997)
16. 1902 - Ayetullah Humeyni, İran'ın dini lideri (ö. 1989)
17. 1906 - Ilse Koch, Nazi savaş suçlusu (ö. 1967)
18. 1917 - Türkan Aziz, İlk Kıbrıslı Türk başhemşire (ö. 2019)
19. 1922 - Chen Ning Yang, Çin kökenli Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi
20. 1924 - İlyas Hüseynov, Azerbaycanlı müzisyen (ö. 2017)
21. 1927 - Tommy Lasorda, Amerikalı beyzbolcu ve spor yöneticisi (ö. 2021)
22. 1931 - Alain Bacquet, Fransız hukukçu
23. 1932 - Josef Stoll, Eski Avusturyalı futbol hakemi
24. 1934 - Ayla Erduran, Türk keman sanatçısı
25. 1941 - Anna Tomowa-Sintow, Bulgar soprano
26. 1942 - David J. Stern, Amerikalı spor (NBA patronu) adamı (ö. 2020)
27. 1951 - David Coverdale, İngiliz müzisyen ve Whitesnake kurucusu ve vokalisti
28. 1954 - Vedat Bilgin, Türk sosyolog, akademisyen, bürokrat ve siyasetçi
29. 1957
    • Nick Cave, Avustralyalı rock müzisyeni, şarkı yazarı, kitap yazarı, senaryo yazarı
    • Refat Çubarov, Ukraynalı siyasetçi
30. 1958 - Andrea Bocelli, İtalyan tenor, söz yazarı ve besteci
31. 1960 - Scott Baio, Amerikalı oyuncu ve televizyon yönetmeni
32. 1961
    • Bonnie Hunt, Amerikalı oyuncu, yönetmen, komedyen, yazar
    • Catherine Oxenberg, Amerikalı kadın oyuncu
33. 1964 - Hasan Basri Güzeloğlu, Türk bürokrat
34. 1966
    • Erdoğan Atalay, Türk asıllı Alman oyuncu
    • Ruth Jones, Galli oyuncu
35. 1967 - Félix Savón, Kübalı boksör
36. 1968 - David Bisconti, Arjantinli eski futbolcu
37. 1969 - Yalçın Akdoğan, Türk siyasetçi
38. 1970
    • Mystikal, Amerikan rapçi, söz yazarı ve aktör
    • Emmanuel Petit, Fransız eski futbolcu
39. 1973 - François-Xavier Demaison, Fransız oyuncu
40. 1975 - Elif Güvendik, Türk yapımcı ve sunucu
41. 1976 - Martin Solveig, Fransız DJ ve prodüktör
42. 1977 - Ali Sunal, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
43. 1978 - Harry Kewell, Avustralyalı futbolcu
44. 1981
    • Barış Atay, Türk sinema ve dizi oyuncusu
    • Emre Canpolat, Türk oyuncu
    • Sedat Ağçay, Türk futbolcu
45. 1982
    • Ayben, Türk rap sanatçısı
    • Billie Piper, İngiliz şarkıcı ve oyuncu
    • Maarten Stekelenburg, Hollandalı kaleci
46. 1983
    • Glenn Loovens, Hollandalı millî futbolcu
    • Şeref Tüfenk, Türk güreşçi
47. 1984
    • Lazar Angelov, Bulgar fitness modeli
    • Thiago Silva, Brezilyalı millî futbolcu
48. 1985
    • Faris Haroun, Belçikalı futbolcu
    • Tatiana Maslany, Kanadalı oyuncu
49. 1986 - Yasin Şihavi, Tunuslu futbolcu
50. 1987
    • Tom Felton, İngiliz oyuncu
    • Zdravko Kuzmanović, İsviçre doğumlu Sırp futbolcu
51. 1989 - Kim Hyo-yeon, Güney Koreli şarkıcı, rapçi, dansçı, DJ ve televizyon kişiliği
52. 1990 - Senem Kuyucuoğlu, Türk model ve sunucu
53. 1991 - Dmitro Hreçişkin, Ukraynalı futbolcu
54. 1992 - Emin Mehdiyev, Azeri futbolcu
55. 1993 - Sinan Tekerci, Türk futbolcu
56. 1994
    • Enver Cenk Şahin, Türk futbolcu
    • Muhammed Kanu, Suudi milli futbolcusu
    • Park Jin-young, Güney Koreli oyuncu, şarkıcı-şarkı yazarı, koreograf ve dansçı
57. 1995 - Nayeon, Güney Koreli şarkıcı ve dansçı
58. 1996 - Anthoine Hubert, Fransız otomobil yarışçısı
59. 1999 - Kim Yoo-jung, Güney Koreli oyuncu, model ve sunucu

Ölümler

Bu yazımızda 22 Eylül tarihinde Dünya'ya veda ederken ismini Dünya'da bırakan isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 1158 - Otto von Freising, Alman papaz ve vakainüvis (d. 1114)
2. 1253 - Dōgen, Kyoto doğumlu Japon Zen hocası ve Japonya'daki Soto Zen okulunun kurucusu (d. 1200)
3. 1408 - VII. İoannis, İmparator IV. Andronikos ile Bulgar Çarı İvan Alexander ve Eflaklı Teodora'nin kızı olan Bulgar Keratsa'nın oğlu (d. 1370)
4. 1520 - Yavuz Sultan Selim, Osmanlı'nın 9. Padişahı (d. 1470)
5. 1531 - Louise de Savoie, Fransız soylu, Auvergne ve Bourbonnais naibesi, Nemours düşesi ve Fransa Kralı I. François'nın annesi (d. 1476)
6. 1539 - Guru Nanak, Sihlerin ilk gurusu (d. 1469)
7. 1554 - Francisco Vásquez de Coronado, İspanyol kâşif (d. 1510)
8. 1703 - Vincenzo Viviani, İtalyan matematikçi ve bilim insanı (d. 1622)
9. 1756 - Ebu'l Hasan Ali, Hüseyni Hanedanının ve Tunus Beyliğinin ikinci beyi (d. 1688)
10. 1774 - XIV. Clemens, 19 Mayıs 1769 ile 22 Eylül 1774 arasında papa (d. 1705)
11. 1828 - Shaka, Zulu kabilesinin en etkili lideri (d. 1787)
12. 1872 - Vladimir Dal, Rus Hekim, doğabilimci, sözlükbilimci ve dilbilimci (d. 1801)
13. 1888 - Gustave Boulanger, Fransız klasik figür ressamı ve doğa bilimci (d. 1824)
14. 1895 - Viktor Rydberg, İsveçli yazar (d. 1828)
15. 1897 - Antônio Conselheiro, Brezilya dini lider ve vaiz (d. 1830)
16. 1914 - Alain-Fournier (d. Henri Alban-Fournier), Fransız yazar (ö. 1886)
17. 1943 - Sedat Nuri İleri, Türk karikatürist (d. 1888)
18. 1945 - Galip Bahtiyar Göker, Türk siyasetçi (d. 1881)
19. 1945 - Mürsel Bakü, Türk asker ve siyasetçi (d. 1881)
20. 1952 - Kaarlo Juho Ståhlberg, Finlandiya Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı (d. 1865)
21. 1956 - Frederick Soddy, İngiliz kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1877)
22. 1960 - Melanie Klein, Britanyalı psikanalist (d. 1882)
23. 1969 - Adolfo López Mateos, Meksikalı siyasetçi (d. 1909)
24. 1969 - Aleksandras Stulginskis, Litvanya'nın ikinci Cumhurbaşkanı (d. 1885)
25. 1973 - Paul van Zeeland, Belçikalı avukat, ekonomist, Katolik politikacı ve devlet adamı (d. 1893)
26. 1979 - Ebu'l-A'lâ Mevdudî, Pakistanlı müfessir, İslam âlimi, gazeteci ve yazar (d. 1903)
27. 1989 - Irving Berlin, Amerikalı besteci ve şarkı sözü yazarı (d. 1888)
28. 1994 - Hedwig Potthast, Heinrich Himmler'in metresi (d. 1912)
29. 1999 - George C. Scott, Amerikalı oyuncu ve Oscar Ödülü sahibi (d. 1927)
30. 2001 - Fikret Kızılok, Türk besteci ve müzik yorumcusu (d. 1946)
31. 2001 - Isaac Stern, Rus asıllı Amerikalı kemancı (d. 1920)
32. 2004 - Big Boss Man, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1963)
33. 2007 - Marcel Marceau, Fransız pandomim sanatçısı (d. 1923)
34. 2008 - Hadi Çaman, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1943)
35. 2008 - Thomas Dörflein, Alman hayvanat bahçesi görevlisi (d. 1963)
36. 2010 - Jackie Burroughs, İngiliz-Kanadalı oyuncu (d. 1939)
37. 2010 - Eddie Fisher, Amerikalı şarkıcı (d. 1928)
38. 2010 - Jorge González, Arjantin asıllı Amerikalı profesyonel güreşçi ve basketbolcu (d. 1966)
39. 2011 - Cengiz Dağcı, Kırım Tatarı yazar ve şair (d. 1919)
40. 2011 - Aristides Pereira, Yeşil Burunlu siyasetçi (d. 1923)
41. 2011 - Knut Steen, Norveçli heykeltıraş (d. 1924)
42. 2011 - Vesta Williams, Amerikalı soul müzik şarkıcısı, söz yazarı ve aktris (d. 1957)
43. 2013 - David H. Hubel, Amerikalı nörofizyolog (d. 1926)
44. 2013 - Álvaro Mutis, Kolombiyalı yazar, şair, köşe yazarı, yayıncı ve film yapımcısı (d. 1923)
45. 2013 - Luciano Vincenzoni, İtalyan oyun yazarı (d. 1926)
46. 2015 - Yogi Berra, Amerikalı efsane beyzbol oyuncusu ve çalıştırıcısı (d. 1925)
47. 2017 - Paavo Olavi Lonkila, Finlandiyalı kros kayakçısı (d. 1923)
48. 2017 - Börje Vestlund, İsveçli siyasetçi (d. 1960)
49. 2018 - Avi Duan, İsrailli siyasetçi (d. 1955)
50. 2018 - Chas Hodges, İngiliz şarkıcı ve müzisyen (d. 1943)
51. 2018 - Al Matthews, Amerikalı siyahi şarkıcı, oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1942)
52. 2018 - Edna Molewa, Güney Afrikalı kadın siyasetçi ve bakan (d. 1957)
53. 2019 - Vytautas Briedis, Litvanyalı profesyonel kürek sporcusu (d. 1940)
54. 2019 - Sándor Sára, Macar film ve görüntü yönetmeni (d. 1933)
55. 2020 - Michael Gwisdek, Alman aktör ve film yönetmeni (d. 1942)
56. 2020 - Frie Leysen, Belçikalı festival organizatörü ve sanat yönetmeni (d. 1950)
57. 2020 - Jacques Sénard, Fransız diplomat (d. 1919)
58. 2020 - Road Warrior Animal, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1960)
59. 2020 - Agne Simonsson, İsveçli eski millî futbolcu (d. 1935)
60. 2020 - Ashalata Wabgaonkar, Hint oyuncu (d. 1941)
61. 2021 - Doğan Kuban, Türk mimar ve akademisyen (d. 1926)
62. 2022 - Jorge Fons, Meksikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1939)
63. 2022 - Hilary Mantel, İngiliz roman yazarı ve eleştirmen (d. 1952)