Tarihte Bugün: 5 Eylül'de ne oldu?

Önemli Olaylar, Günler, Doğumlar ve Ölümler

Özel ve Önemli Günler

5 Eylül'ün tarihi toplumlar ve kültürler için farklı anlamlar taşır. 5 Eylül'de kutlanan özel ve önemli günler hakkında bilgi almak için yazımızı inceleyebilirsiniz.

1. Dünya Omurilik Felçlileri Günü
   
   

Önemli Olaylar

5 Eylül tarihi, tarih boyunca birçok olaya tanıklık etmiştir. Bu yazımızda 5 Eylül'de Dünya tarihinde yaşanmış önemli olayları inceleyebilirsiniz.

1. 1669 - Girit, Osmanlı İmparatorluğu'nca ilhak edildi.
2. 1698 - Rus Çarı I. Petro, ülkesini batılılaştırma çabalarının bir parçası olarak, din adamları ve köylüler dışında sakal bırakan her erkeğe özel bir vergi yükümlülüğü getirdi.
3. 1795 - ABD ile Osmanlı İmparatorluğu arasında, ABD'yi yıllık vergiye bağlayan ABD - Osmanlı Sözleşmesi imzalandı.
4. 1800 - Napolyon Bonapart, Malta adasını İngiltere'ye bıraktı. (oysa adayı 1798'de İngilizlerden kendisi almıştı)
5. 1839 - Çin'le İngiltere arasındaki I. Afyon Savaşı başladı.
6. 1882 - İngiltere futbol kulübü olan Tottenham Hotspur FC kuruldu.
7. 1920 - II. Yozgat Ayaklanması başladı.
8. 1922 - Türk Kurtuluş Savaşı: Türk Ordusu, Yunan İşgali altındaki Nazilli, Alaşehir ve Susurluk'a girdi.
9. 1930 - Serbest Cumhuriyet Fırkası lideri Fethi Bey'in 4 Eylül'de İzmir'e gelişinden sonra, bazı kişiler gösteri yaparak Cumhuriyet Halk Fırkası binasını ve Anadolu gazetesi idarehanesini taşladılar.
10. 1938 - Atatürk, vasiyetnamesini yazdırdı. Vasiyet, Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimi Osman Selçuk Selçuk tarafından 28 Kasım 1938'de açıldı.
11. 1945 - Türkiye'de çok partili döneme geçişin ilk partisi olan Millî Kalkınma Partisi kuruldu.
12. 1950 - Başvuru fazlalılığı yüzünden, üniversite giriş sınavı uygulaması başlatıldı.
13. 1955 - İstanbul Sultanahmet'te yeni Adliye Sarayı hizmete açıldı.
14. 1957 - Jack Kerouac'ın yazdığı Yolda romanı, Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlandı.
15. 1960 - Muhammed Ali (Cassius Clay), 1960 Roma Olimpiyatlarında altın madalya kazandı.
16. 1963 - 20-21 Mayıs'ta askeri darbe girişiminde bulunan Albay Talat Aydemir, Ankara 1 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesi'nce idama mahkûm edildi.
17. 1972 - Münih Katliamı: Filistinli Kara Eylül Hareketi militanları, 1972 Yaz Olimpiyatları için Münih'e gelen İsrailli sporculara ateş açtı; bir sporcu hayatını kaybederken, biri ağır yaralandı, 9 kişi rehin alındı.
18. 1973 - Devlet Film Arşivi'nde yangın çıktı; Atatürk'ün tek kopyalı filmleri yandı.
19. 1973 - Dünyanın en uzun karayolu tüneli olan Gotthard Zemin Tüneli açıldı.
20. 1991 - Nelson Mandela, Güney Afrika'da Başkan seçildi.
21. 2012 - Afyonkarahisar'da bulunan askeri depoda meydana gelen patlamada, 25 asker öldü.
22. 2021 - Gine'de askeri darbe oldu.
23. 2022 - Çin'de Luding depremi gerçekleşti.

Doğumlar

Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte milyarca insan gözlerini Dünya'ya açtı. Bu yazımızda 5 Eylül tarihinde hafızalarda yer edinmiş isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 699 - Ebû Hanîfe, Hanefi mezhebinin kurucusu (ö. 767)
2. 1187 - VIII. Louis, Fransa Kralı (ö. 1226)
3. 1319 - IV. Pedro, Aragon Kralı (ö. 1387)
4. 1567 - Date Masamune, Japon siyasetçi ve Daimyo (ö. 1636)
5. 1568 - Tommaso Campanella, İtalyan şair, yazar ve Platoncu filozof (ö. 1639)
6. 1621 - Juan Andrés Coloma, Elda'nın dördüncü Kontu (ö. 1694)
7. 1638 - XIV. Louis, Fransa Kralı (ö. 1715)
8. 1667 - Giovanni Girolamo Saccheri, İtalyan matematikçi (ö. 1733)
9. 1695 - Carl Gustaf Tessin, İsveçli politikacı (ö. 1770)
10. 1704 - Maurice Quentin de La Tour, Fransız, Rococo tarzlı portreci ressam (ö. 1788)
11. 1722 - Frederick Christian, Saksonya Elektörlüğü Prensi (ö. 1763)
12. 1725 - Jean-Étienne Montucla, Fransız matematikçi (ö. 1799)
13. 1733 - Christoph Martin Wieland, Alman şair, çevirmen (ö. 1813)
14. 1735 - Johann Christian Bach, Alman besteci (ö. 1782)
15. 1750 - Robert Fergusson, İskoç şair (ö. 1774)
16. 1751 - François Joseph Westermann, Fransız devrimci ve komutan (ö. 1794)
17. 1769 - John Shortland, İngiliz deniz subayı (ö. 1810)
18. 1771 - Karl (Teschen Dükü), Avusturya arşidükü, askeri reformcu ve kuramcı (ö. 1847)
19. 1774 - Caspar David Friedrich, Alman ressam (ö. 1840)
20. 1775 - Juan Martín Díez, İspanyol asker ve İspanyol Bağımsızlık Savaşı'nda gerilla lideri (ö. 1825)
21. 1791 - Giacomo Meyerbeer, Alman opera bestecisi (ö. 1864)
22. 1817 - Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, Rus yazar (ö. 1875)
23. 1847 - Jesse James, Amerikalı haydut (ö. 1882)
24. 1876 - Wilhelm Ritter von Leeb, Alman Generalfeldmarschall (ö. 1956)
25. 1881 - Otto Bauer, Avusturyalı politikacı (ö. 1938)
26. 1901 - Mario Scelba, İtalyan politikacı (ö. 1991)
27. 1902 - Darryl F. Zanuck, Akademi ödüllü Amerikalı film yapımcısı (ö. 1979)
28. 1905 - Arthur Koestler, Macar asıllı İngiliz yazar (ö. 1983)
29. 1912 - John Cage, Amerikalı besteci, filozof, yazar ve baskıcı (ö. 1992)
30. 1914
    • Stuart Freeborn, İngiliz makyaj sanatçısı (ö. 2013)
    • Nicanor Parra, Matematikçi ve şair (ö. 2018)
31. 1915 - Emel Korutürk, Türk ressam ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 6. cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün eşi (ö. 2013)
32. 1920 - Fons Rademakers, Hollandalı senarist ve film yapımcısı (ö. 2007)
33. 1921 - Nazife Güran, Türk besteci (ö. 1993)
34. 1922 - Gisela Trowe, Alman oyuncu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2010)
35. 1925 - Annick Alane, Fransız kadın tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2019)
36. 1926 - Mişel bin Abdülaziz el-Suud, Suudi Arabistan Kraliyet ailesi üyesi prens, iş insanı ve siyasetçi (ö. 2017)
37. 1927
    • Guy Braibant, Fransız hukukçu
    • Malcolm Allison, İngiliz futbolcu ve teknik direktör
38. 1929
    • Bob Newhart, Amerikalı varyete sanatçısı ve oyuncu
    • Andriyan Nikolayev, Çuvaş kökenli Sovyet kozmonotu (ö. 2004)
39. 1930 - Nedret Güvenç, Türk tiyatro sanatçısı ve sinema oyuncusu (ö. 2021)
40. 1933 - Bernt Andersson, İsveçli futbolcu ve teknik direktör (ö. 2020)
41. 1937
    • Antonio Valentín Angelillo, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (ö. 2018)
    • William Devane, Amerikalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
42. 1939 - George Lazenby, Avustralyalı aktör ve eski model
43. 1940 - Raquel Welch, Amerikalı aktris (ö. 2023)
44. 1942 - Werner Herzog, Alman film yönetmeni
45. 1943
    • Cengiz Kocatoros, Türk futbolcu
    • Jack Charles, Avustralya Aborjin yerlisi kökenli aktör, müzisyen ve aktivist
    • Mehmet Eymür, Türk istihbaratçı
46. 1945 - Okan Ersoy, Türk kuantum optiği, lazerler, sinyal işleme ve görüntü işleme konularında uzmanlaşmış bilim insanı
47. 1946
    • Freddie Mercury, Hint asıllı İngiliz müzisyen ve Queen grubunun solisti (ö. 1991)
    • Loudon Wainwright III, Amerikalı şarkı yazarı, folk şarkıcısı, mizahçı ve oyuncu
48. 1947 - Bruce Yardley, Avustralyalı profesyonel kriketçi ve antrenör (ö. 2019)
49. 1948
    • İsmail Arca, Türk futbolcu
    • Benita Ferrero-Waldner, Avusturyalı siyasetçi, eski bakan
50. 1949 - Sami Ezzib, Filistin asıllı İsviçreli hukukçu
51. 1951
    • Paul Breitner, Alman eski futbolcu
    • Michael Keaton, Amerikalı aktör
52. 1952 - Kemal Yalçın, Türk yazar ve edebiyatçı
53. 1955 - Cristóbal González-Aller Jurado, İspanyol diplomat
54. 1956 - Samet Aybaba, Türk futbolcu ve teknik direktör
55. 1957 - Emly Starr, Belçikalı şarkıcı
56. 1958 - Tacim Çiçek, Türk şair, eleştirmen ve yazar
57. 1959 - Hüseyin Gelis, Türk iş insanı ve Siemens Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su
58. 1962 - Nancy Makri, Illinois Üniversitesi'nde Kimya ve Fizik Profesörü
59. 1963
    • Juan Alderete, Meksikalı-Amerikalı müzisyen
    • Taki Inoue, Eski Japon yarışçı
60. 1964
    • Frank Farina, Avustralyalı eski futbolcu ve teknik direktör
    • Sergei Loznitsa, Ukraynalı film yönetmeni
61. 1965 - David Brabham, Avustralyalı Formula 1, Le Mans ve Tur yarışçısı
62. 1966 - Milinko Pantić, Eski Yugoslav millî futbolcu
63. 1967
    • Salih Kenan Şahin, Türk siyasetçi ve tıp doktoru
    • Matthias Sammer, Eski futbolcu ve teknik direktör
64. 1968 - Brad Wilk, Amerikalı müzisyen
65. 1969
    • Leonardo Araújo, Brezilyalı eski millî futbolcu ve teknik direktör
    • Dweezil Zappa, Amerikalı rock müzik gitaristi
66. 1970 - Lütfiye Selva Çam, Türk siyasetçi
67. 1971 - Will Hunt, Amerikalı müzisyen, besteci ve rock grubu Evanescence'ın davulcusu
68. 1973
    • Kaan Tangöze, Türk müzisyen ve Duman müzik grubunun solisti
    • Nedim Akbulut, Türk futbolcu ve teknik direktör
    • Rose Arianna McGowan, Amerikalı sinema oyuncusu
69. 1974 - Ivo Ulich, Çek eski milli futbolcu
70. 1975 - George Boateng, Hollandalı futbolcu
71. 1976 - Carice van Houten, Hollandalı tiyatro ve sinema oyuncusu
72. 1977
    • Joseba Etxeberria, İspanyol millî futbolcu
    • Nazr Mohammed, Amerikalı basketbolcu
73. 1978 - Ceyda Bölünmez Çankırı, Türk siyasetçi
74. 1979 - John Carew, Gambiya asıllı Norveçli eski futbolcu
75. 1980
    • Franco Costanzo, Arjantinli millî futbolcu
    • Marianna Madia, İtalyan siyasetçi.
76. 1981 - Esin Sayın Kayser, Türk haber spikeri, sunucu ve müzisyen
77. 1982 - Alexandre Geijo, İspanyol futbolcu
78. 1983
    • Pablo Granoche, Uruguaylı futbolcu
    • Fatih Takmaklı, Türk yazar ve iş insanı
79. 1984
    • Erin Krakow, Amerikalı oyuncu
    • Annabelle Wallis, İngiliz Aktris
    • Arif Çoban, Türk Eski futbolcu
80. 1985
    • Pak Chol-jin, Kuzey Koreli millî futbolcu
    • Kristi Vangjeli, Arnavut futbolcu
    • Masaki Iida, Japon futbolcu
81. 1986 - Nayuha Toyoda, Japon millî futbolcu
82. 1987
    • Yakup Bugun, Türk futbolcu
    • Tomohiro Yamauchi, Japon eski futbolcu
83. 1988
    • Felipe Caicedo, Ekvadorlu futbolcu
    • Nuri Şahin, Türk futbolcu
84. 1989
    • Elena Delle Donne, Amerikalı profesyonel basketbolcu
    • José Ángel Valdés, İspanyol futbolcu
85. 1990
    • Lance Stephenson, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu
    • Kim Yu-Na, Güney Koreli buz patenci
    • Franco Zuculini, Arjantinli millî futbolcu
86. 1991
    • Skandar Keynes, İngiliz aktör
    • Zeki Yavru, Türk futbolcu
87. 1993 - Anthony "T. J." Warren, Jr, Amerikan basketbol oyuncusu
88. 1994 - Alfonso González, Meksikalı futbolcu
89. 1995 - Caroline Sunshine, Amerikalı dansçı, oyuncu ve şarkıcı
90. 1996 - Lee Su-hyun, Güney Koreli şarkıcı
91. 1997 - Maartje Verhoef, Hollandalı manken
92. 1999 - Alina Hruşına, Avrupa şampiyonu Ukraynalı güreşçi

Ölümler

Bu yazımızda 5 Eylül tarihinde Dünya'ya veda ederken ismini Dünya'da bırakan isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 1165 - Nijō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 78. imparatoru (d. 1143)
2. 1548 - Catherine Parr, İngiltere Kraliçesi (d. 1512)
3. 1857 - Auguste Comte, Fransız matematikçi (d. 1798)
4. 1876 - Manuel Blanco Encalada, Şilili siyasetçi ve Şili'nin ilk Devlet Başkanı (d. 1790)
5. 1877 - Çılgın At, Lakota kızılderililerinin Şefi (d. 1849)
6. 1883 - Gaspare Fossati, İtalyan mimar (d. 1809)
7. 1901 - Ignacij Klemenčič, Sloven fizikçi (d. 1853)
8. 1906 - Ludwig Boltzmann, Avusturyalı fizikçi (d. 1844)
9. 1914 - Charles Péguy, Fransız şair (d. 1873)
10. 1917 - Marian Smoluchowski, Polonyalı fizikçi (d. 1872)
11. 1926 - Karl Harrer, Alman gazeteci ve politikacı (d. 1890)
12. 1937 - David Hendricks Bergey, Amerikalı bakteriyolog (d. 1860)
13. 1948 - Zenón Díaz, Arjantinli eski millî futbolcu (d. 1880)
14. 1953 - Richard Walther Darré, Alman siyasetçi ve Gıda ve Tarım Bakanı (d. 1895)
15. 1956 - Mary Meigs Atwater, Amerikalı dokumacı (d. 1878)
16. 1964 - Olympe Démarez, Fransız avukat (d. 1878)
17. 1970 - Walter Schreiber, Alman SS subayı (d. 1893)
18. 1991 - Fahrelnissa Zeid, Türk ressam (d. 1901)
19. 1993 - Claude Renoir, Fransız görüntü yönetmeni (yönetmen Jean Renoir'ın yeğeni ve ressam Pierre Auguste Renoir'ın torunu) (d. 1914)
20. 1993 - Samim Kocagöz, Türk yazar (d. 1916)
21. 1997 - Georg Solti, Macar asıllı orkestra ve opera şefi (d. 1912)
22. 1997 - Rahibe Teresa, Arnavut hayırsever ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1910)
23. 1999 - Alan Clark, İngiliz siyasetçi, milletvekili ve siyaset yazarı (d. 1928)
24. 2012 - Ediz Bahtiyaroğlu, Türk-Boşnak millî futbolcu (d. 1986)
25. 2013 - Rochus Misch, Nazi Almanyası'nda asker (d. 1917)
26. 2014 - Simone Battle, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1989)
27. 2015 - Setsuko Hara, Japon oyuncu (d. 1920)
28. 2016 - Hugh O'Brian, Amerikalı oyuncu (d. 1925)
29. 2016 - İsrafil Yılmaz, Suriye İç Savaşı'nda savaşmış Türk asıllı Hollandalı militan (d. 1987)
30. 2017 - Nicolaas Bloembergen, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1920)
31. 2018 - François Flohic, Fransız amiral (d. 1920)
32. 2018 - Beatriz Segall, Brezilyalı oyuncu (d. 1926)
33. 2019 - Kiran Nagarkar, Hint roman yazarı, eleştirmen, oyan yazarı ve senarist (d. 1942)
34. 2019 - Jaroslav Weigel, Çek aktör, oyun yazarı, çizgi roman sanatçısı ve ressam (d. 1931)
35. 2020 - Johny Bakshi, Hint film yönetmeni ve yapımcısı (d. 1932)
36. 2020 - Jiri Menzel, Senarist ve film yapımcısı (d. 1938)
37. 2020 - Erbil Tuşalp, Türk gazeteci ve yazar (d. 1945)
38. 2023 - Mehmet Ulay, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1942)