Tarihte Bugün: 9 Mart'ta ne oldu?

Önemli Olaylar, Günler, Doğumlar ve Ölümler

Özel ve Önemli Günler

9 Mart tarihi toplumlar ve kültürler için farklı anlamlar taşır. 9 Mart'ta kutlanan özel ve önemli günler hakkında bilgi almak için yazımızı inceleyebilirsiniz.

1. Erzurum'un Çat ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)
2. Rize'nin Çayeli ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)

Önemli Olaylar

9 Mart tarihi, tarih boyunca birçok olaya tanıklık etmiştir. Bu yazımızda 9 Mart'ta Dünya tarihinde yaşanmış önemli olayları inceleyebilirsiniz.

1. 1621 - İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa, sadrazamlıktan alınarak yerine Ohrili Hüseyin Paşa atandı.
2. 1764 - Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Camii, ibadete açıldı.
3. 1788 - NGC 2841 çubuksuz sarmal gökadası bulundu.
4. 1796 - Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
5. 1814 - Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde, Viyana Kongresi toplandı.
6. 1842 - Giuseppe Verdi'nin üçüncü opera eseri Nabucco ilk kez Milano'da sahnelendi.
7. 1908 - İtalyan futbol kulübü, FC Internazionale Milano kuruldu.
8. 1913 - Adapazarı İslam Ticaret Bankası kuruldu. (31 Mart 1937 tarihinde unvanı Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiştir.)
9. 1923 - Sovyet lideri Lenin, geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
10. 1929 - İstanbul'da "Matbaacılık Mektebi" açıldı.
11. 1930 - Atatürk, Antalya Müzesi'ni gezdikten sonra, Aspendos'ta incelemelerde bulundu.
12. 1935 - Hitler, yeni bir hava kuvvetleri oluşturacağını ilan etti.
13. 1943 - Şükrü Saracoğlu'nun Başbakanlığındaki 13. Türkiye Hükûmeti istifa etti ve yine Şükrü Saracoğlu Başbakanlığında 14. Türkiye Hükûmeti kuruldu.
14. 1952 - Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.
15. 1954 - Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası; Meclis'te yaptığı bir konuşmada Yazı İşleri Müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü, Meclis'e ve DP Genel Başkanlığı'na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
16. 1954 - Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa, Meclis'ten çıktı.
17. 1955 - Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce, idama mahkûm edilen Sovyet casusları, İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
18. 1956 - Kıbrıs Rum Toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından Seyşel Adaları'na sürgüne gönderildi.
19. 1956 - Ali Sami Yen Stadyumu, Galatasaray'a devredildi.
20. 1957 - Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran, teğmen rütbesiyle göreve başladı.
21. 1959 - Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş olan EOKA, İngiltere'nin önerisini kabul etti; Georgios Grivas çekildi.
22. 1967 - Gölcük Tersanesi'nde "TCG Berk (D-358)" adlı refakat fırkateyninin yapımına başlandı. Türkiye'nin kendi olanaklarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin yapımı, 1971 yılında tamamlandı.
23. 1971 - 19 Adalet Partili, Süleyman Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
24. 1971 - Başsavcılık, Millî Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
25. 1971 - Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından, başarısız bir askeri darbe teşebbüsü yapıldı.
26. 1978 - Nurettin Ersin, Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.
27. 1983 - Belgrad saldırısı: Türkiye'nin Belgrad Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve ASALA örgütü üstlendi.
28. 1984 - Turgut Özal, Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.
29. 1992 - Türk savaş uçakları, Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.
30. 2000 - Güney Kore'de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü.
31. 2003 - Siirt'te yapılan milletvekili ara seçimlerinde, iktidardaki AK Parti'nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da TBMM'ye girdi.
32. 2004 - İstanbul'da bir lokantaya yapılan bombalı saldırı sonucunda 5 kişi yaralandı.
33. 2007 - İsviçre'de, Ermeni çevrelerinin soykırım iddiasının inkârını suç sayan yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, para cezasına çarptırıldı. Lozan Mahkemesi, 6 Mart'ta başlayan duruşmalar sonunda bugün verdiği kararda, Perinçek'i 90 gün hapis cezası karşılığında her günü 100 İsviçre Frangı (yaklaşık 115 YTL) olmak üzere 9 bin İsviçre Frangı para cezasına çarptırdı ve bu cezayı iki yıl tecil etti.
34. 2020 - Demokrasi ve Atılım Partisi kuruldu.

Doğumlar

Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte milyarca insan gözlerini Dünya'ya açtı. Bu yazımızda 9 Mart tarihinde hafızalarda yer edinmiş isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 1454 - Amerigo Vespucci, İtalyan tüccar ve haritacı (ö. 1512)
2. 1564 - David Fabricius, Friz Amatör astronom, kartograf ve Lüteriyan teologu (ö. 1617)
3. 1568 - Aloysius Gonzaga, İsa Cemiyeti’nin üyesi ve bir İtalyan aristokrat (ö. 1591)
4. 1737 - Josef Mysliveček, Çek besteci (ö. 1781)
5. 1749 - Honoré Gabriel Riqueti de Mirabeau, Fransız politikacı (ö. 1791)
6. 1814 - Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam (ö. 1861)
7. 1850 - Hamo Thornycroft, Britanyalı heykeltıraş (ö. 1925)
8. 1856 - Edward Goodrich Acheson, Amerikalı kimyacı (ö. 1931)
9. 1877 - Emil Abderhalden, İsviçreli biyokimyacı ve fizyolog (ö. 1950)
10. 1881 - Ernest Bevin, İngiliz devlet adamı (ö. 1951)
11. 1883 - Umberto Saba, İtalyan şair ve romancı (ö. 1957)
12. 1886 - Werner Kempf, Nazi Almanyası'nın panzer generali (ö. 1964)
13. 1890 - Vyaçeslav Molotov, Rus siyasetçi (ö. 1986)
14. 1891 - José P. Laurel, Filipinli bir politikacı ve yargıçtı (ö. 1959)
15. 1892 - Mátyás Rákosi, Macar komünist lider (ö. 1971)
16. 1892 - Walter Miller, Amerikalı sessiz film oyuncusu (ö. 1940)
17. 1895 - Albert Göring, Alman iş insanı (ö. 1966)
18. 1896 - Robert McAlmon, Amerikalı yazar, şair ve yayıncı (ö. 1956)
19. 1910 - Samuel Barber, Amerikalı besteci (ö. 1981)
20. 1918 - George Lincoln Rockwell, Amerikalı aşırı sağcı bir siyasi aktivist ve Amerikan Nazi Partisi'nin kurucusu (ö. 1967)
21. 1919 - Cengiz Dağcı, Tatar roman yazarı (ö. 2011)
22. 1923 - Walter Kohn, John A. Pople ile birlikte 1998 Nobel Kimya Ödülü sahibi Amerikalı fizikçi (ö. 2016)
23. 1928 - Keely Smith, Amerikalı Grammy ödüllü kadın pop ve caz müziği şarkıcısı (ö. 2017)
24. 1929 - Hugh Desmond Hoyte, Guyanalı siyasetçi (ö. 2002)
25. 1929 - Muhammed Zillurrahman, eski Bangladeş devlet başkanı (ö. 2013)
26. 1930 - Ornette Coleman, Amerikalı caz müzisyeni (ö. 2015)
27. 1934 - Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot (ö. 1968)
28. 1934 - Joyce Van Patten, Amerikalı oyuncudur
29. 1940 - Raúl Juliá, Porto Rikolu bir aktördür (ö. 1994)
30. 1942 - John Cale, Galli müzisyen, besteci, şarkıcı ve albüm yapımcısı
31. 1943 - Bobby Fischer, Amerikalı satranç şampiyonu (ö. 2008)
32. 1945 - Dennis Rader, Amerikan seri katil
33. 1945 - Robin Trower, bir İngiliz rock gitaristi
34. 1946 - Alexandra Bastedo, İngiliz oyuncu ve aktivist (ö. 2014)
35. 1946 - Warren Skaaren, Amerikalı film yapımcısı ve senaryo yazarı (ö. 1990)
36. 1946 - Bernd Hölzenbein, Alman millî futbolcudur
37. 1947 - Keri Hulme, Yeni Zelandalı romancı, şair ve kısa öykü yazarı (ö. 2021)
38. 1948 - Emma Bonino, İtalyan siyasetçidir
39. 1950 - Etyen Mahçupyan, Türk gazeteci ve yazar
40. 1954 - Carlos Ghosn, Lübnan asıllı Brezilyalı-Fransız iş adamı
41. 1954 - Bobby Sands, Kuzey İrlandalı siyasetçi ve Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu üyesi (ö. 1981)
42. 1958 - Linda Fiorentino, ABD'li bir oyuncu
43. 1959 - Takaaki Kajita, Japon fizikçi
44. 1960 - Elsa Cayat, Fransız psikiyatr, psikanalist ve köşe yazarı (ö. 2015)
45. 1960 - Željko Obradović, Sırp basketbol koçu ve oyuncusu
46. 1963 - Jean Marc Vallée, Kanadalı film yönetmeni, senarist ve yapımcı (ö. 2021)
47. 1964 - Juliette Binoche, Fransız oyuncu
48. 1964 - Valérie Lemercier, Fransız aktris, şarkıcı, film yönetmeni ve senarist
49. 1968 - Youri Djorkaeff, Fransız eski millî futbolcu
50. 1974 - Yuriy Bilonoh, Ukraynalı gülleci
51. 1975 - Juan Sebastián Verón, Arjantinli futbolcu
52. 1975 - Roy Makaay, Hollandalı futbolcu
53. 1977 - Atılay Uluışık, Türk tiyatro ve dizi oyuncusu
54. 1978 - Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu
55. 1979 - Oscar Isaac, Guatemalalı oyuncu ve müzisyen
56. 1979 - Melina Perez, Amerikalı profesyonel güreşçi
57. 1980 - Matthew Gray Gubler, Amerikalı oyuncu
58. 1980 - Burçin Terzioğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu
59. 1983 - Clint Dempsey, Eski Amerikan profesyonel futbol oyuncusu
60. 1983 - Emre Kızılırmak, Türk oyuncu ve model
61. 1984 - Abdoulay Konko, Fasasıllı Fransız futbolcudur
62. 1985 - Pastor Maldonado, Venezuelalı Formula 1 pilotu
63. 1987 - Bow Wow, Amerikalı rapçi ve oyuncu
64. 1989 - Kim Tae-yeon, Güney Koreli şarkıcı, dansçı ve tanıtım modeli
65. 1990 - Daley Blind, Hollandalı futbolcu
66. 1990 - YG, Amerikalı rapçi
67. 1991 - Orhan Evci, Türk futbolcu
68. 1991 - Said el-Muvelled, Suudi futbolcu
69. 1993 - Suga (Min Yoon-gi), Güney Koreli rapçı ve BTS grubu üyesi
70. 1998 - Soojin (Soe Soo-jin), Güney Koreli şarkıcı, dansçı (G)I-DLE grubu eski üyesi
71. 2000 - Khabane Lame, Senegalli-İtalyan bir TikTok video ünlüsü

Ölümler

Bu yazımızda 9 Mart tarihinde Dünya'ya veda ederken ismini Dünya'da bırakan isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 886 - Ebû Maşer el-Belhî, Fars astronom (d. 785)
2. 1444 - Leonardo Bruni, İtalyan hümanist, tarihçi, devlet adamıdır (d. 1370)
3. 1463 - Bolognalı Katerina, İtalyan rahibe, mistik, tarikat kurucusu, yazar, öğretmen ve ressam (d. 1413)
4. 1661 - Jules Mazarin, İtalyan siyasetçi (d. 1602)
5. 1791 - Jean-André Venel, İsviçreli doktor (d. 1740)
6. 1821 - Nicholas Pocock, İngiliz sanatçı (d. 1740)
7. 1823 - Hans Conrad Escher von der Linth, İsviçreli bilim insanı, iş insanı, haritacı, ressam ve politikacı (d. 1767)
8. 1825 - Anna Laetitia Barbauld, İngiliz yazar (d. 1743)
9. 1836 - Destutt de Tracy, Fransız filozof ve ideoloji fikrinin öncü ismi (d. 1754)
10. 1847 - Mary Anning, Britanyalı fosil koleksiyoncusu, fosil taciri ve paleontolojist (d. 1799)
11. 1851 - Hans Christian Ørsted, Danimarkalı fizikçi ve kimyager (d. 1777)
12. 1873 - Jules Bourcier, Fransız doğa bilimci ve sinek kuşu uzmanı (d. 1797)
13. 1888 - I. Wilhelm, Prusya Kralı ve ilk Alman İmparatoru (d. 1797)
14. 1895 - Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar (d.1836)
15. 1897 - Cemaleddin Efganî, İranlı aktivist ve düşünür (d. 1838)
16. 1925 - Willard Metcalf, Amerikalı sanatçı (d. 1858)
17. 1947 - Evripidis Bakircis, Yunan subay ve politikacı (d. 1895)
18. 1952 - Aleksandra Kollontay, Sovyet yazar (d. 1872)
19. 1958 - Goro Yamada, Japon eski futbolcu (d. 1894)
20. 1964 - Paul von Lettow-Vorbeck, Alman general (d. 1870)
21. 1965 - Ömer Altuğ, Türk bestekâr (d. 1907)
22. 1967 - Vala Nureddin, Türk gazeteci ve yazar (d. 1901)
23. 1970 - Doris Doscher, Amerikalı aktris ve model (d. 1882)
24. 1981 - Max Delbrück, Alman biyolog ve Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi (d. 1906)
25. 1983 - Ulf von Euler, İsveçli fizyolog ve Nobel Tıp Ödülü sahibi (d. 1905)
26. 1988 - Kurt Georg Kiesinger, Alman politikacı (d. 1904)
27. 1988 - Stefan Ryniewicz, Polonyalı diplomat ve müsteşar (d. 1903)
28. 1989 - Robert Mapplethorpe, Amerikalı fotoğraf sanatçısı (d. 1946)
29. 1992 - Menahem Begin, İsrailli politikacı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1913)
30. 1994 - Charles Bukowski, Amerikalı yazar ve şair (d. 1920)
31. 1994 - Fernando Rey, İspanyol aktör (d. 1917)
32. 1996 - George Burns, Amerikalı aktör, şarkıcı ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1896)
33. 1997 - The Notorious B.I.G., ABD'li rapçı (d. 1972)
34. 2004 - Albert Mol, Hollandalı sanatçı (d. 1917)
35. 2007 - Brad Delp, Amerikalı rock müzisyeni (d. 1951)
36. 2013 - Max Jakobson, Fin diplomat ve gazeteci (d. 1923)
37. 2015 - Florence Arthaud, Fransız yelken sporcusu ve denizci (d. 1957)
38. 2015 - H. H. ter Balkt, Hollandalı şair (d. 1938)
39. 2015 - Jiří Matoušek, Çek matematikçi (d. 1963)
40. 2015 - Camille Muffat, Fransız serbest stil yüzücü (d. 1989)
41. 2015 - Windell D. Middlebrooks, Amerikalı oyuncu (d. 1979)
42. 2015 - Frei Otto, Alman mimar ve inşaat mühendisi (d. 1925)
43. 2015 - Alexis Vastine, Fransız boksör (d. 1986)
44. 2016 - Jon English, İngiliz-Avustralyalı şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve aktör (d. 1949)
45. 2016 - Robert Horton, Amerikalı oyuncu (d. 1924)
46. 2016 - Yaşar Kaya, Türk siyasetçi (d. 1938)
47. 2017 - Anthony Delhalle, Fransız motosiklet yarışçısı (d. 1982)
48. 2017 - Howard Hodgkin, İngiliz grafiker ve ressam (d. 1932)
49. 2018 - Chris Gedney, Amerikan kolej ligi ve profesyonel ligde oynayan Amerikan futbolcusudur (d. 1970)
50. 2018 - Oskar Gröning, Auschwitz toplama kampında konuşlu bir Alman eski SS-Unterscharführer (d. 1921)
51. 2018 - Oğuz Türkmen, Türk gazeteci (d. 1939)
52. 2019 - Jed Allan, Amerikalı oyuncu ve televizyon sunucusu (d. 1935)
53. 2019 - Alberto Bucci, İtalyan basketbol antrenörü ve yönetici (d. 1948)
54. 2019 - Chokoleit, Filipinli oyuncu, komedyen ve televizyon sunucusu (d. 1970)
55. 2019 - Bernard Dadié, Fildişi Sahilli yazar, şair ve siyasetçi (d. 1916)
56. 2019 - Vladimir Etuş, Rus-Sovyet erkek sinema ve dizi oyuncusu (d. 1922)
57. 2019 - Jadwiga Janus, Polonyalı heykeltıraş (d. 1931)
58. 2020 - John Bathersby, Avustralya Roma Katolik Kilisesine bağlı başpiskopos (d. 1936)
59. 2020 - Anton Coppola, Amerikalı orkestra şefi, yazar, yönetmen ve besteci (d. 1917)
60. 2020 - Italo De Zan, İtalyan bisiklet yarışçısıdır (d. 1925)
61. 2020 - José Jiménez Lozano, İspanyol yazar ve gazeteci (d. 1930)
62. 2020 - Lee Cha-su, Güney Koreli siyasetçi ve aktivis (d. 1957)
63. 2020 - Şevket Kazan, Türk avukat, siyasetçi ve eski Adalet Bakanı (d. 1933)
64. 2020 - Muhammed Rıza Rahçemeni, İranlı hekim, bilim insanı ve reformcu siyasetçi (d. 1952)
65. 2021 - Agustín Alberto Balbuena, Arjantinli futbolcu (d. 1945)
66. 2021 - Steven Spurrier, İngiliz şarap eleştirmeni, yazar ve şarap tüccarı (d. 1941)
67. 2021 - Isela Vega, Meksikalı aktris, söz yazarı ve film yapımcısı (d. 1939)
68. 2021 - Jiří Ventruba, Çek beyin cerrahı ve siyasetçi (d. 1950)
69. 2022 - Aijaz Ahmad, bir Hint, Marksist edebiyat kuramcısı (d. 1941)
70. 2022 - Justice Christopher, Nijeryalı millî futbolcudur (d. 1981)
71. 2022 - Hilman Hariwijaya, Endonezyalı yazar ve romancı (d. 1964)
72. 2022 - Murat Özer, Türk sinema eleştirmeni (d. 1966)
73. 2023 - Robert Blake, Amerikalı aktör (d. 1933)
74. 2023 - Hasan Gafuriferd, İranlı siyasetçi, akademisyen ve fizikçi (d. 1943)
75. 2023 - Robin Lumley, Britanyalı müzisyen, yapımcı ve yazar (d. 1948)
76. 2023 - Samaraditya Pal, Hintli kıdemli hukukçu ve insan hakları savunucusu (d. 1938)