Tarihte Bugün: 25 Ocakta ne oldu?

Önemli Olaylar, Günler, Doğumlar ve Ölümler

Önemli Olaylar

25 Ocak tarihi, tarih boyunca birçok olaya tanıklık etmiştir. Bu yazımızda 25 Ocakta Dünya tarihinde yaşanmış önemli olayları inceleyebilirsiniz.

1. 1072 - Divânu Lügati't-Türk, Türk kültürünün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlandı. (10 Şubat 1074'te bitirildi.)
2. 1327 - III. Edward, İngiltere Kralı oldu.
3. 1348 - Venedik’te yüzlerce kişinin ölümüne neden olan bir deprem meydana geldi.
4. 1363 - Sırpsındığı Muharebesi'ni Osmanlı Devleti kazandı.
5. 1554 - São Paulo'nun kuruluşu.
6. 1573 - Mikatagahara Muharebesi
7. 1579 - Utrecht Antlaşması imzalandı ve günümüz Hollanda'sının temelleri atılmış oldu.
8. 1755 - Moskova Üniversitesi kuruldu.
9. 1792 - İngiltere'de, fakir sınıfların ilk siyasi örgütü sayılan «London Corresponding Society» örgütü kuruldu.
10. 1831 - I. Nikolay ve Romanovların düşmesiyle Polonya'nın bağımsızlığı ilan edildi.
11. 1858 - Felix Mendelssohn'un Bir Yaz Gecesi Rüyası adlı eserinin Düğün Marşı bölümü Kraliçe Victoria'nın kızının düğününde çalındıktan sonra, bütün dünyadaki düğünlerin popüler müziği haline geldi.
12. 1881 - Thomas Edison ve Alexander Graham Bell Oryantal Telefon Şirketini kurdular.
13. 1890 - Arjantin ve Brezilya arasında Montevideo antlaşması imzalandı.
14. 1890 - İspanya'nın futbol takımı olan Sevilla FC kuruldu.
15. 1918 - Rusya, Sovyetler Birliği (SSCB) oluşunu ilan etti.
16. 1919 - Paris Barış Konferansı'nda; uluslararası barışı ve güveni sağlayacak ve devam ettirecek bir Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verildi.
17. 1919 - Ermeniler, Antep Hükûmet binasını ele geçirerek İdareye el koyduklarını açıkladılar.
18. 1924 - İlk Kış Olimpiyat Oyunları Chamonix'de başladı.
19. 1926 - Şeker, petrol ve benzin inhisarı (tekeli) hakkında kanunlar kabul edildi.
20. 1932 - Sovyetler Birliği ve Polonya saldırmazlık paktı imzaladı.
21. 1936 - İstanbul'da vapurculuk şirketi ile bütün kabotajın Denizyolları İdaresine geçmesini sağlayan sözleşme imzalandı.
22. 1937 - Cincinnati'de seller petrol rezervlerinin patlamasına yol açtı, şehir alevler içinde kaldı.
23. 1939 - Celâl Bayar Hükûmeti istifa etti. Yeni Hükûmet Refik Saydam Başkanlığında kuruldu.
24. 1942 - Tayland, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'a savaş ilan etti.
25. 1949 - İsrail'de ilk seçimler yapıldı. David Ben-Gurion Başbakan oldu.
26. 1950 - Amerika'da eski bürokrat Alger Hiss, hiçbir kanıt bulunmaksızın, komünist casus olduğu gerekçesiyle, 5 yıl ağır hapis cezasına mahkûm edildi.
27. 1950 - Şiddetli kış nedeniyle İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde yollar kapandı, Çubuk Barajı dondu.
28. 1951 - Kumyangjang-ni Muharebesi
29. 1952 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı bir genelge yayımladı; 1952-1953 öğrenim yılından itibaren lise eğitimi 4 yıla çıkarılacak.
30. 1952 - Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı, kibrit tekelinin kalktığını açıkladı; özel sektör kibrit üretebilecek.
31. 1954 - Ankara'da sıcaklık -30 dereceye düştü; okullar tatil edildi.
32. 1956 - Türk Eczacıları Birliği kuruldu.
33. 1957 - Hint Keşmir'i kendine ilhak etti.
34. 1958 - İstanbul'da 25 kişi, komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle tutuklandı. Tutuklananların arasında Doktor Hikmet Kıvılcımlı da bulunuyordu.
35. 1966 - Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Türkiye'ye Yardım Konsorsiyumu Türkiye'nin dikkatini çekti; enflasyon hızla artıyor.
36. 1968 - Türk Ordu Futbol Takımı Dünya şampiyonu oldu.
37. 1969 - Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Vietnam arasında barış görüşmelerine Paris'te başlandı.
38. 1971 - İdi Amin gerçekleştirdiği darbe ile Milton Obote'yi devirdi ve Uganda'nın Başkanı oldu.
39. 1973 - Başbakan Ferit Melen "İşkence yalandır" dedi. Bülent Ecevit, bunun bir yalan olduğunu söyleyince Cumhuriyetçi Güven Partililerin (CGP) saldırısına uğradı.
40. 1974 - Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Millî Selamet Partisi (MSP) Hükûmet ortaklığı protokolü imzaladı.
41. 1977 - İstanbul'da bir yıl içinde 510 öğrenci olayı meydana geldi, 13 öğrenci öldü.
42. 1980 - Başbakan Süleyman Demirel'in azınlık Hükûmeti'nin görevde olduğu 73 günde politik nedenlerle 497 kişinin öldürüldüğü, 779 kişinin yaralandığı ve 72 soygun olayının yaşanmış olduğu açıklandı.
43. 1981 - Mao'nun dul eşi Jiang Qing ölüm cezasına çarptırıldı.
44. 1985 - II. Louis Stadyumu, Monako Prensi III. Rainier tarafından açıldı.
45. 1986 - Millî Direniş Hareketi, Uganda'da Tito Okello Hükûmetini devirdi.
46. 1987 - 30 milyon dolara sigortalanan Muhteşem Süleyman Sergisi, Amerika Birleşik Devletleri'nin başkenti Washington'da Ulusal Sanat Müzesi'nde açıldı.
47. 1988 - Türkiye, BM İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi'ni imzaladı.
48. 1991 - Bakanlar Kurulu, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi serbest bıraktı.
49. 1991 - ABD ve müttefiklerinin bir hafta süren saldırısı karşısında, Saddam Hüseyin yönetimi Kuveyt'teki petrol kuyularını ateşe verdi ve ham petrolü körfeze boşalttı.
50. 1995 - Rusya, Norveç tarafından fırlatılan bir araştırma roketini Amerika Birleşik Devletleri'nin Trident füzeleriyle karıştırınca az daha bir nükleer karşı saldırı başlatıyordu.
51. 1996 - Rusya'nun Avrupa Konseyi'ne girişi.
52. 1996 - ABD'de son bir kez asılarak idam gerçekleştirildi. Cinayet suçlusu Billy Bailey, ABD'nin Delaware eyaletinde asıldı.
53. 1997 - Yaşar Kemal Uluslararası Nonino Ödülü'nü İtalya'da düzenlenen bir törenle aldı.
54. 1999 - Kolombiya'nın batısında 6,0 şiddetinde deprem meydana geldi, en az 1000 kişi öldü.
55. 2002 - Wikipedia, yazılımının ("II. Faz") ya da Magnus Manske Günü olarak bilinen yeni sürümüne geçti.
56. 2004 - Opportunity adlı uzay sondası, Mars yüzeyine indi.
57. 2005 - San Francisco kenti, meydanlarda, parklarda ve şehrin kamuya ait diğer yerlerinde sigara içmeyi yasakladı. Cezanın bedeli 100 dolar olarak açıklandı.
58. 2005 - Hindistan'daki bir hac töreni sırasında çıkan izdihamda 258 kişi öldü.
59. 2006 - Dünyanın en büyük küreselleşme karşıtı eylemlerinden olan Dünya Sosyal Forumu Venezuela'da başladı.
60. 2006 - İlk kez seçimlere katılan İslami Direniş Hareketi Hamas, Filistin'de düzenlenen genel seçimlerin galibi oldu ve 10 yıllık El Fetih hakimiyetine son verdi. İsmail Haniye, 19 Şubat'ta Başbakan oldu, ancak İsrail, Hamas Hükûmeti ile bütün müzakereleri durdurdu.
61. 2011 - 25-27 Ocak arasında Kuzey Amerika kar fırtınası yaşandı.
62. 2015 - Yapılan genel seçimlerde SYRİZA (Radikal Sol Koalisyon) Partisi, birinci gelerek Yunanistan'ın yeni iktidarını oluşturdu.

Doğumlar

Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte milyarca insan gözlerini Dünya'ya açtı. Bu yazımızda 25 Ocak tarihinde hafızalarda yer edinmiş isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 750 - IV. Leo Hazar, Bizans İmparatoru (ö. 780)
2. 1627 - Robert Boyle, İrlandalı kimyacı (ö. 1691)
3. 1736 - Joseph-Louis Lagrange, İtalyan matematikçi (ö. 1813)
4. 1759 - Robert Burns, İskoç şair (ö. 1796)
5. 1776 - Joseph Görres, Alman yazar ve gazeteci (ö. 1848)
6. 1790 - Moritz Daffinger, Avusturyalı ressam (ö. 1849)
7. 1801 - Henri de Brouckère, Belçikalı soylu ve liberal politikacı (ö. 1891)
8. 1812 - Pierre de Decker, Belçikalı bir Roma Katolik politikacı, devlet adamı ve yazar (ö. 1891)
9. 1823 - Zeynalabdin Tağıyev, Azerbaycanlı iş insanı (ö. 1924)
10. 1832 - İvan Şişkin, Rus manzara (peyzaj) ressamı, gravürcü ve teknik çizimci (ö. 1898)
11. 1842 - Vilhelm Thomsen, Danimarkalı dil bilimci ve Türkolog (ö. 1927)
12. 1843 - Hermann Schwarz, Alman matematikçi (ö. 1921)
13. 1852 - Petras Vileišis, Litvanyalı mühendis, siyasi aktivist ve hayırsever (ö. 1926)
14. 1855 - Eduard Meyer, Alman tarihçi (ö. 1930)
15. 1860 - Charles Curtis, Amerikalı avukat ve politikacı (ö. 1936)
16. 1862 - Ann Elizabeth Isham, RMS Titanic gemisinde yer alan bir yolcu (ö. 1912)
17. 1866 - Émile Vandervelde, Belçikalı Sosyaldemokrat, Siyasetçi, İkinci Sosyalist Enternasyonal' ı Başkanı (ö. 1938)
18. 1872 - Mikola Skripnik, Ukraynalı Bolşevik devrimci ve Ukrayna Halk Komiserleri Konseyi Başkanı (ö. 1933)
19. 1874 - W. Somerset Maugham, İngiliz romancı, oyun ve kısa öykü yazarı (ö. 1965)
20. 1878 - Ernst Alexanderson, Amerikalı elektrik mühendisi (ö. 1975)
21. 1881 - Emil Ludwig, Alman yazar (ö. 1948)
22. 1882 - Virginia Woolf, İngiliz yazar (ö. 1941)
23. 1886 - Wilhelm Furtwängler, Alman orkestra şefi ve besteci (ö. 1954)
24. 1894 - Aino Aalto, Fin mimar ve tasarımcı (ö. 1949)
25. 1896 - Florence Mills, Afrikalı-Amerikalı kabare oyuncusu, şarkıcı, komedyen ve dansçı (ö. 1927)
26. 1899 - Paul-Henri Spaak, Belçika Başbakanı (NATO ve AET'nin kuruluşuna öncülük eden) (ö. 1972)
27. 1917 - Ilya Prigogine, Belçikalı kimyager, fizikçi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 2003)
28. 1920 - Jeanne Brabants, Belçikalı dansçı, koreograf ve öğretmen (ö. 2014)
29. 1923 - Arvid Carlsson, İsveçli bilim insanı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 2018)
30. 1923 - Hıfzı Topuz, Türk gazeteci ve yazar
31. 1926 - Yusuf Şahin, Mısırlı sinema yönetmeni (ö. 2008)
32. 1927 - Antonio Carlos Jobim, Brezilyalı besteci, Bossa Nova akımının öncüsü, yorumcu, piyanist ve gitarist (ö. 1994)
33. 1927 - Marian Brown, ABD'de ikon olan "San Francisco İkizleri"nden biri (ö. 2014)
34. 1927 - Vivian Brown, ABD'de ikon olan "San Francisco İkizleri"nden biri (ö. 2013)
35. 1928 - Eduard Şevardnadze, Gürcistan Devlet Başkanı (ö. 2014)
36. 1931 - Paavo Haavikko, Fin şair (ö. 2008)
37. 1933 - Corazon Aquino, Filipinli kadın siyasetçi (ö. 2009)
38. 1935 - James Gordon Farrell, Britanyalı yazar (ö. 1979)
39. 1936 - Onat Kutlar, Türk sinema eleştirmeni ve yazar (ö. 1995)
40. 1938 - Vladimir Vısotskiy, Rus tiyatro oyuncusu, şarkı sözü yazarı ve halk şarkıcısı (ö. 1980)
41. 1942 - Eusébio, Portekizli futbolcu (ö. 2014)
42. 1948 - Halife bin Zayid el-Nehyan, Birleşik Arap Emirlikleri'nin 2. Devlet Başkanı
43. 1951 - Numan Pekdemir, Türk kontrbasçı
44. 1954 - David Grossman, İsrailli yazar
45. 1955 - Tōru Iwatani, Japon video oyunu tasarımcısı
46. 1958 - Mehmet Sekmen, Türk siyasetçi
47. 1960 - Dursun Çiçek, Türk asker ve siyasetçi
48. 1962 - Ruşen Çakır, Türk gazeteci
49. 1967 - David Ginola, Fransız eski millî futbolcu
50. 1971 - Luca Badoer, İtalyan Formula 1 pilotu
51. 1978 - Ahmet Dursun, Türk futbolcu
52. 1978 - Volodimir Zelenski, Ukrayna devlet başkanı
53. 1980 - Fulden Akyürek, Türk oyuncu
54. 1980 - Michelle McCool, Amerikan profesyonel güreşçi
55. 1980 - Paulo Assunção, Brezilyalı futbolcu
56. 1980 - Xavi, İspanyol futbolcu
57. 1981 - Alicia Keys, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, besteci ve oyuncu
58. 1981 - Toşe Proeski, Makedon şarkıcı (ö. 2007)
59. 1982 - Maxim Shabalin, Rus buz patenci
60. 1982 - Noemi, İtalyan şarkıcı ve söz yazarı
61. 1982 - Ömür Arpacı, Türk oyuncu
62. 1984 - Robinho, Brezilyalı futbolcu
63. 1985 - Hwang Jung-Eum, Güney Koreli oyuncu
64. 1985 - Tina Karol, Ukraynalı şarkıcı
65. 1986 - Feis Ecktuh, Hollandalı rap şarkıcısı ve müzisyen (ö. 2019)
66. 1987 - Mariya Kirilenko, Rus profesyonel tenisçi
67. 1988 - Tatiana Golovin, Rus asıllı Fransız tenis oyuncusu
68. 1996 - Calum Hood, Avustralyalı müzisyen ve 5 Seconds of Summer'da gitarist
69. 2000 - Arda Berk Kaya, Türk basketbolcu

Ölümler

Bu yazımızda 25 Ocak tarihinde Dünya'ya veda ederken ismini Dünya'da bırakan isimleri inceleyebilirsiniz.

1. 390 - Nenizili (Nazianz) Gregorius, Kapadokyalı Kilise Babası ve Doktoru (d. 329)
2. 477 - Genserik, Vandal Kralı (d. 389)
3. 750 - İbrahim bin Velid, 13. Emevi halifesidir
4. 1067 - Yingzong, Çin'in Song Hanedanı'nın beşinci imparatorudur (d. 1010)
5. 1176 - İbn Asakir, Arap tarihçi ve hadis bilgini (d. 1105)
6. 1559 - II. Christian, Danimarka Kralı (d. 1481)
7. 1578 - Mihrimah Sultan, Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın kızı (d. 1522)
8. 1891 - Theo van Gogh, Hollandalı sanat simsarı (d. 1857)
9. 1891 - Henri de Brouckère, Belçikalı soylu ve liberal politikacı (d. 1801)
10. 1896 - Frederic Leighton, İngiliz ressam (d. 1830)
11. 1921 - William Thompson Sedgwick, Amerikalı akademisyen (d. 1855)
12. 1938 - Yevgeniy Polivanov, Sovyet dilbilimci (d. 1891)
13. 1942 - Ahatanhel Krımski, Ukraynalı bilim insanı ve akademisyen (d. 1871)
14. 1947 - Al Capone, Amerikalı gangster (d. 1899)
15. 1951 - Sergey Vavilov, Sovyet fizikçi (d. 1891)
16. 1952 - Sveinn Björnsson, İzlanda'nın ilk Cumhurbaşkanı (d.1881)
17. 1954 - Manabendra Nath Roy, Hint devrimci, teorist ve aktivist (d. 1887)
18. 1958 - Cemil Topuzlu, Türk cerrah (Türkiye'de modern cerrahinin kurucusu, İstanbul'un eski Belediye Başkanı ve Tıp Fakültesi Dekanı) (d. 1866)
19. 1960 - Rutland Boughton, Britanyalı opera ve batı klasik müzik bestecisi, orkestra şefi ve müzik festivali organizatorü (d. 1878)
20. 1971 - Donald Winnicott, İngiliz psikanalist (d. 1896)
21. 1972 - Erhard Milch, Alman Generalfeldmarschalli (d. 1892)
22. 1987 - Nahuel Moreno, Arjantinli Troçkist önder (d. 1924)
23. 1990 - Ava Gardner, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1922)
24. 1997 - Jeane Dixon, Amerikalı astrolog ve psişik (d. 1904)
25. 2004 - Fanny Blankers-Koen, Hollandalı atlet (d. 1918)
26. 2004 - Miklós Fehér, Macar futbolcu (d. 1979)
27. 2005 - Philip Johnson, Amerikalı bir mimardır (d. 1906)
28. 2009 - Orhan Duru, Türk yazar ve gazeteci (d. 1933)
29. 2009 - Kim Manners, Amerikalı oyuncu, yönetmen ve yapımcı (d. 1951)
30. 2010 - Ali Hasan el Mecid, Iraklı asker ve devlet adamı (d. 1941)
31. 2015 - Demis Roussos, Yunan şarkıcı (d. 1946)
32. 2015 - Haruna Yukawa, Japon savaş muhabiri (d. 1972)
33. 2016 - Kalpana, Hint oyuncu (d. 1965)
34. 2016 - Ergüder Yoldaş, Türk müzisyen ve besteci (d. 1939)
35. 2017 - Kevin Geer, Amerikalı oyuncudur (d. 1954)
36. 2017 - John Hurt, İngiliz film-dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (d. 1940)
37. 2017 - Katja of Sweden, İsveçli kadın moda tasarımcısıdır (d. 1920)
38. 2017 - Harry Mathews, Amerikalı yazar, romancı ve çevirmen (d. 1930)
39. 2017 - Jack Mendelsohn, Amerikalı animatör, senarist ve çizer (d. 1926)
40. 2017 - Mary Tyler Moore, Amerikalı oyuncudur (d. 1936)
41. 2017 - Margaret Wall, Britanyalı siyasetçi ve sendikacı (d. 1941)
42. 2018 - Cleribel Alegría, Nikaragualı şair, deneme yazarı, romancı, ve gazeteci (d. 1924)
43. 2018 - Neagu Djuvara, Rumen yazar, tarihi, eleştirmen, gazeteci, filozof ve diplomattır (d. 1916)
44. 2018 - Lüdmila Sençina, Ukrayna asıllı Sovyet-Rus şarkıcı ve oyuncu (d. 1950)
45. 2019 - Fatima Ali, Pakistanlı-Amerikalı yemek şefi ve televizyon kişiliği (d. 1989)
46. 2019 - Bruce Corbitt, Amerikalı heavy metal, rock müziği şarkıcısı, müzisyen ve söz yazarı (d. 1962)
47. 2019 - John Jeffries, Yeni Zelandalı siyasetçi ve hâkim (d. 1929)
48. 2019 - Florence Knoll, Amerikalı mimar ve mobilya tasarımcısıdır (d. 1917)
49. 2019 - Meshulam Riklis, Amerikalı-İsrailli iş insanı (d. 1923)
50. 2019 - Krishna Sobti, kurgusal ve deneme türünde Hintçe eserler yazan kadın yazardır (d. 1925)
51. 2020 - Liang Wudong, COVID-19 nedeniyle ölen ilk Çinli doktor (d. 1959)
52. 2020 - Narciso Parigi, İtalyan oyuncu ve şarkıcı (d. 1927)
53. 2020 - Monique van Vooren, Belçikalı-Amerikalı oyuncu ve dansçı (d. 1927)
54. 2020 - Garbis Zakaryan, Ermeni asıllı Türk boksör ve antrenör (d. 1930)
55. 2021 - Sōichi Aikawa, Japon siyasetçi (d. 1942)
56. 2021 - David Bright, Botsvanalı teknik direktör (d. 1956)
57. 2022 - Svetlana Căpățînă, Moldovalı siyasetçi (d. 1969)
58. 2022 - Etchika Choureau, Fransız aktris (d. 1929)
59. 2022 - Wim Jansen, Hollandalı eski futbolcudur (d. 1946)