Diyarbakır yöresine ait olan ve yaşanmış bir hikayeden esinlenerek hazırlanan "Suzan Suzi" türküsü, derin acıları ve trajedileri anlatır. Bu türkü, Kırklar Dağı’nın ardında yaşanan hüzünlü bir aşk hikayesini dile getirir.

Kırklar Dağı ve Adak
Diyarbakır şehrinde bulunan Dicle Nehri kıyısında yer alan Kırklar Dağı, halk arasında Kırklar Ziyareti olarak bilinen, çocuğu olmayan ailelerin adak adayıp dilek diledikleri bir yerdir. Süryani bir aile, uzun yıllar boyunca çocuk sahibi olamamış ve son çare olarak Kırklar Dağı’na gidip adaklar adamış, dualar etmiş. Kadın, kırk gün boyunca adaklar ve dualarla Kırklar Dağı’na gitmiş. Kırk günün sonunda kadın hamile kalmış ve Süryani ailenin bir kız çocuğu dünyaya gelmiş. Aile, sevinçten kurbanlar kesmiş ve bu nazlı kızın adını Suzan (Suzi) koymuş.

Suzi ve Adil’in Aşkı
Yıllar geçtikçe Suzi büyümüş, serpilmiş ve güzelliği dillere destan bir genç kız olmuş. Komşuları ve çocukluk arkadaşı olan Adil ile birbirlerine aşık olmuşlar. Yıllarca birbirlerine dokunmadan, konuşmadan, uzaktan sevmeye devam etmişler. Suzi’nin doğum günü geldiğinde, annesi onu hizmetçilerle birlikte kurban kestirmek için Kırklar Ziyaretine göndermiş. Adil, onları takip etmiş.

Trajik Son
Hizmetçiler kurban kesmek üzereyken, Suzi kaçarak Adil’in yanına gitmiş. İki genç, Kırklar Dağı’nın ardında birlikte olmuş ve aşklarını paylaşmışlar. Ancak, Kırklar Ziyareti bu beraberliği affetmemiş ve Suzi’yi çarpmış. Suzi, Dicle Nehri’nde bulunan On Gözlü Köprü’nün orada boğularak ölmüş. Adil, sevdiğinin yokluğuna dayanamamış ve aklını yitirmiş. "Ziyaret çarptı bizi" diye diye Suzi’nin ardından helak olmuş.

Suzan Suzi Türküsünün Sözleri ve Anlamı
Türkünün yazarı Celal Sevimli’dir ve hikayenin geçtiği Diyarbakır yöresine aittir. Bu türkü, Suzi ve Adil’in trajik aşkını ve yaşadıkları acıyı anlatır. Suzi’nin güzelliği, aşkı ve trajik sonu, türkünün sözlerinde derin bir hüzünle dile getirilir. Suzan Suzi türküsü, Diyarbakır'ın kültürel mirasının bir parçası olarak, bu bölgenin derin duygularını ve trajik aşk hikayelerini yansıtır. Suzi ve Adil’in aşkı, yasak aşkın ve trajik sonun evrensel temalarını işleyen bir ağıttır. Bu türkü, dinleyenin yüreğine dokunan bir ağıt olarak hafızalarda yer eder ve Suzi’nin güzelliği, Adil’in sevgisi ve trajik sonları, nesiller boyu hatırlanır.

Bu türkü, aşkın gücünü, yasakların acısını ve trajik sonları dile getirir. Diyarbakır’ın ve Kırklar Dağı’nın mistik atmosferini de yansıtan Suzan Suzi türküsü, bölgenin tarihine ve kültürüne ışık tutar. Suzi ve Adil’in hikayesi, bu türküde ölümsüzleşir ve aşkın trajedisini derin bir şekilde hissettirir.